آشنایی با انواع سند ملک؛ راهنمای خریداران و فروشندگان

آشنایی با انواع سند ملک؛ راهنمای کامل خریداران و فروشندگان
اگر قصد خرید و فروش ملک در قشم یا هر شهر دیگری را دارید، یکی از مهمترین موضوعاتی که باید آن را خوب بشناسید،
انواع سند ملک است. نوع سند، مستقیماً روی امنیت معامله، امکان دریافت وام، قابلیت نقلوانتقال و حتی ارزش ملک تأثیر میگذارد.
در این راهنما از طرف املاک پارسینا به زبان ساده و قابلفهم توضیح میدهیم هر نوع سند چه معنایی دارد، چه مزایا و محدودیتهایی دارد
و هنگام معامله با هر کدام باید به چه نکاتی توجه کنید.
چرا آشنایی با انواع سند ملک مهم است؟
بسیاری از اختلافات ملکی، مشکلات حقوقی و حتی ضررهای مالی سنگین، از عدم شناخت نوع سند ملک شروع میشود.
وقتی بدانید سند مشاع یعنی چه، سند ششدانگ چه مزیتی دارد یا سند رهنی چه محدودیتهایی ایجاد میکند، میتوانید:
- ریسک معامله را کاهش دهید
- از درگیر شدن در پروندههای حقوقی طولانیمدت جلوگیری کنید
- راحتتر برای ملک خود وام و تسهیلات بگیرید
- در زمان فروش، خریدار را با سند شفاف و قابلقبول جذب کنید
برای خریدار، فروشنده، موجر و مستأجر، آشنایی با انواع سند ملک مثل داشتن نقشه راه است؛
بدون آن، حرکت در بازار مسکن، مخصوصاً در شهرهای سرمایهپذیر مانند قشم، میتواند پرخطر باشد.
انواع سند ملک در ایران چیست؟
در ادامه، مهمترین انواع سند ملکی که در معاملات روزمره با آنها سروکار دارید را بررسی میکنیم.
سند ملکی مشاع چیست؟
سند مشاع یعنی یک ملک، چند مالک دارد و سهم هرکدام در کل ملک مشخص است اما قسمت فیزیکی ملک بین آنها جدا نشده است. برای مثال:
- یک زمین ۱۰۰۰ متری سه مالک دارد
- هر مالک طبق سند، ۳۳۳ متر سهم مشاع دارد
- اما روی نقشه و در واقعیت، مرز دقیق این ۳۳۳ متر برای هر نفر جدا نشده است
نکات مهم در سند مشاع:
- برای فروش یا ساختوساز معمولاً نیاز به رضایت و هماهنگی سایر شرکا وجود دارد.
-
در هنگام خرید و فروش ملک در قشم اگر با سند مشاع مواجه شدید، حتماً درباره تعداد مالکین، سهم هر نفر
و امکان تفکیک در آینده از مشاوران حرفهای مثل املاک پارسینا مشورت بگیرید.
سند ملکی ششدانگ چیست؟
سند ششدانگ یعنی تمام عرصه و اعیان یک ملک، به صورت کامل، به نام یک نفر (یا چند نفر به صورت مشخص) ثبت شده است.
به زبان ساده، وقتی میگوییم «سند ششدانگ»:
- یعنی مالک، صاحب کل ملک است
- هیچ شریک مشاعی در آن ملک وجود ندارد (مگر اینکه در سند ذکر شده باشد)
مزایای سند ششدانگ:
- برای خریدار امنیت بالاتری دارد
- برای گرفتن وام و رهن، معمولاً مورد قبول بانکهاست
- در زمان فروش، خریدار راحتتر اعتماد میکند
در بسیاری از موارد، مشاوران املاک مثل املاک پارسینا برای سرمایهگذاری مطمئن، سند ششدانگ را به خریداران پیشنهاد میکنند.
سند ملکی تکبرگ؛ سندهای جدید و خوانا
سند تکبرگ نسل جدید اسناد ملکی است که توسط اداره ثبت اسناد صادر میشود. مهمترین ویژگیهای سند تکبرگ:
- در یک برگ تنظیم میشود (برخلاف سند منگولهدار که چند برگ و به هم متصل بود)
- خوانا، منظم و دارای مشخصات دقیق ملک است
- معمولاً دارای نقشه و مشخصات ثبتی شفاف است
مزایای سند تکبرگ:
- اصالت سند بهراحتی قابل استعلام است
- احتمال جعل و سوءاستفاده کمتر است
- برای معاملات مدرن و دریافت تسهیلات، بسیار قابلقبول و محبوب است
اگر ملکی که قصد خرید آن را دارید سند تکبرگ دارد، این موضوع یک امتیاز مثبت در خرید و فروش ملک در قشم و سایر مناطق محسوب میشود.
سند ملکی تفکیکی؛ تقسیم یک ملک به چند واحد
سند تفکیکی زمانی صادر میشود که یک ملک بزرگ (مثلاً یک زمین یا ساختمان) به چند بخش کوچکتر تقسیم شده باشد
و برای هر بخش، یک سند جداگانه صادر شود. نمونههای رایج:
- یک زمین بزرگ که به چند قطعه تفکیک شده و برای هر قطعه سند مجزا صادر شده
- یک ساختمان مسکونی چند واحدی که برای هر واحد، سند آپارتمانی مجزا (تفکیکی) صادر شده است
اهمیت سند تفکیکی:
- برای آپارتمانها، داشتن سند تفکیکی اعیان بسیار مهم است
- خریدار میتواند سند مخصوص واحد خود را داشته باشد، نه فقط سهم مشاع از کل بنا
در پروژههای آپارتمانی در قشم، داشتن سند تفکیکی برای هر واحد، یک نشانه مهم از شفافیت پروژه است.
سند ملکی عرصه و اعیان؛ مخصوص آپارتمانها
در آپارتمانها معمولاً با دو مفهوم عرصه و اعیان روبهرو هستیم:
- عرصه: به زمینی گفته میشود که ساختمان روی آن ساخته شده است
- اعیان: به واحدها و بناهایی گفته میشود که روی آن زمین ساخته شدهاند
سند عرصه و اعیان یعنی:
- برای زمین (عرصه) سند وجود دارد
- برای واحدها (اعیان) نیز سند جداگانه صادر شده است
برای خریدار آپارتمان، وجود سند اعیان معتبر بسیار مهم است. این موضوع در شهرهایی مثل قشم که ساختوساز آپارتمانی رو به افزایش است، اهمیت بیشتری پیدا میکند.
سند ملکی بنچاق؛ اسناد قدیمی و قراردادهای دستنویس
بنچاق اصطلاحی قدیمی است که به قراردادهای دستنویس میان مردم گفته میشد. در گذشته:
- افراد معامله خود را روی کاغذ مینوشتند
- برای تأیید، آن را نزد علما یا افراد مورد اعتماد میبردند تا مهر و امضا کنند
امروزه، بنچاق بیشتر به قراردادهایی اطلاق میشود که پیش از صدور اسناد رسمی تنظیم شدهاند. در صورت برخورد با ملکی که فقط بنچاق دارد:
- باید بررسی شود آیا سند رسمی بعداً برای آن صادر شده یا خیر
- حتماً نیاز به استعلام دقیق از اداره ثبت و مشاوره حقوقی تخصصی وجود دارد
املاک پارسینا در چنین مواردی توصیه میکند بدون بررسی دقیق حقوقی، صرفاً بر اساس بنچاق معامله انجام ندهید.
سند ملکی منگولهدار؛ سندهای قدیمی با اعتبار رسمی
سند منگولهدار سندی است که چند برگ دارد و با یک نخ و یک قطعه سرب (منگوله) توسط اداره ثبت پلمب شده است. ویژگیها:
- سند قدیمی است اما رسمی و معتبر است
- منگوله مهر و تأیید اداره ثبت را نشان میدهد
بسیاری از اسناد قدیمی هنوز به صورت منگولهدار هستند و تا زمانی که در سیستم ثبت، معتبر و قابل استعلام باشند، از نظر قانونی ارزش دارند. با این حال:
- تبدیل سند منگولهدار به سند تکبرگ، قدمی مثبت برای شفافیت و بهروزرسانی است
سند ملکی وکالتی؛ معامله با وکیل به جای مالک
در سند وکالتی، سند اصلی به نام مالک است، اما شخص دیگری بهعنوان وکیل رسمی و محضری اختیار فروش، انتقال
یا انجام امور مربوط به ملک را دارد. در این حالت:
- شما عملاً با وکیل معامله میکنید، نه با خود مالک
- وکالت باید رسمی، محضری و دارای اختیار فروش باشد
ریسکهای سند وکالتی:
- ممکن است وکالت توسط موکل (مالک) عزل شود
- ممکن است مالک فوت کند و وکالت خودبهخود از بین برود
- در صورت عدم دقت، خریدار با مشکلات حقوقی روبهرو میشود
در معاملات خرید و فروش ملک در قشم با سند وکالتی، حتماً باید با مشاور حقوقی و مشاور املاک معتبر مثل
املاک پارسینا هماهنگ شوید تا ریسک معامله را کاهش دهید.
سند ملکی رهنی؛ ملکی که در رهن بانک است
سند رهنی برای ملکی صادر میشود که در قبال وام یا تسهیلات، در رهن بانک یا مؤسسه مالی قرار گرفته است. نکات مهم:
- در سند ذکر میشود که ملک در رهن کدام بانک است
- تا زمانی که بدهی یا وام تسویه نشود، معمولاً امکان انتقال آزادانه سند وجود ندارد (یا بهصورت مشروط و با رضایت بانک)
در خرید ملکی که سند رهنی دارد:
- باید وضعیت وام و بدهیها روشن شود
- نحوه فک رهن (خارج شدن ملک از رهن) مشخص شود
- معمولاً در مبایعهنامه، زمان و شیوه فک رهن دقیقاً نوشته میشود
کدام نوع سند برای خرید ملک امنتر است؟
بهطور کلی، برای معاملات معمولی و روزمره، سندهای زیر برای خریدار امنتر و قابلقبولتر هستند:
- سند ششدانگ
- سند تکبرگ
- سند تفکیکی (در مورد واحدهای آپارتمانی)
- سند عرصه و اعیان معتبر
سندهای مشاع، وکالتی، رهنی یا صرفاً بنچاقی، معمولاً نیاز به بررسیهای حقوقی و ثبتی دقیقتری دارند و بهتر است بدون مشاوره تخصصی،
اقدام به خرید چنین املاکی نکنید.
نکات مهم قبل از خرید و فروش ملک با هر نوع سند
حتی اگر نوع سند ملک، از نظر شما «خوب» و «معتبر» به نظر برسد، چند کار مهم را هرگز فراموش نکنید.
استعلام سند از اداره ثبت و دفاتر اسناد رسمی
- از طریق دفترخانه اسناد رسمی، استعلام روز سند گرفته شود
- مالکیت، بازداشت، توقیف یا هرگونه محدودیت احتمالی روی سند بررسی شود
- اگر سند تکبرگ است، مشخصات ملک با وضعیت واقعی (آدرس، کاربری، متراژ) تطبیق داده شود
بررسی رهن، وام و بدهیهای مرتبط با ملک
- آیا ملک در رهن بانک است؟
- آیا بابت ملک بدهی مالیاتی، عوارض شهرداری یا بدهیهای دیگر وجود دارد؟
- در صورت وجود وام، چه کسی مسئول پرداخت باقیمانده اقساط خواهد بود؟
این موضوعها باید در مبایعهنامه بهطور شفاف و دقیق نوشته شود.
نکات ویژه خرید و فروش ملک در قشم
بازار خرید و فروش ملک در قشم بهدلیل موقعیت گردشگری و سرمایهگذاری، تنوع ملکی و پروژههای در حال ساخت،
حساسیتهای خاص خود را دارد:
- حتماً وضعیت کاربری زمین یا ملک (مسکونی، تجاری، گردشگری و…) را بررسی کنید
- در پروژههای در حال ساخت، به سند تفکیکی نهایی و مجوزهای ساخت توجه ویژه داشته باشید
- برای املاکی که سابقه بنچاق یا اسناد قدیمی دارند، استعلام ثبتی و مشاوره حقوقی بسیار ضروری است
املاک پارسینا بهعنوان مشاور متخصص در منطقه، میتواند قبل از هرگونه معامله، سند و وضعیت حقوقی ملک را با شما بررسی کند.
نقش مشاوران املاک حرفهای مثل املاک پارسینا در معاملات سنددار
هرچند آشنایی با انواع سند ملک برای شما ضروری است، اما در عمل، تفسیر و بررسی دقیق اسناد، کار تخصصی است. یک مشاور املاک حرفهای:
- نوع سند و ریسکهای آن را برای شما توضیح میدهد
- در انتخاب ملک با سند امنتر به شما کمک میکند
- در تنظیم مبایعهنامه، نکات مربوط به سند، رهن، وکالت و… را در نظر میگیرد
- شما را در مسیر استعلامها و اقدامات اداری همراهی میکند
املاک پارسینا با تمرکز بر بازار خرید و فروش ملک در قشم، میتواند در هر مرحله از معامله،
از انتخاب ملک تا انتقال سند، همراه قابلاعتماد شما باشد.
جمعبندی و دعوت به اقدام؛ یک مشاوره مطمئن قبل از امضا
شناخت انواع سند ملک اولین قدم برای یک معامله مطمئن است. حالا میدانید:
- سند مشاع، ششدانگ، تکبرگ، تفکیکی، عرصه و اعیان، بنچاق، منگولهدار، وکالتی و رهنی چه تفاوتهایی دارند
- کدام نوع سند برای خرید امنتر است
- قبل از امضا چه استعلامها و بررسیهایی باید انجام دهید
اگر قصد خرید و فروش ملک در قشم را دارید یا میخواهید ملک خود را برای فروش یا رهن ثبت کنید، پیشنهاد میکنیم قبل از هر تصمیم نهایی،
با مشاوران املاک پارسینا مشورت کنید تا:
- نوع سند و وضعیت حقوقی ملک شما بررسی شود
- بهترین گزینههای سرمایهگذاری متناسب با بودجه و شرایطتان معرفی شود
- آگهی ملک شما به شکل حرفهای در معرض دید خریداران واقعی قرار بگیرد
همین حالا میتوانید برای مشاوره تخصصی، ثبت ملک یا مشاهده آگهیهای جدید در قشم، با املاک پارسینا تماس بگیرید یا از طریق وبسایت، درخواست خود را ثبت کنید.
سوالات متداول درباره انواع سند ملک
چرا آشنایی با انواع سند ملک قبل از خرید خانه مهم است؟
چون نوع سند، میزان امنیت معامله، امکان دریافت وام، قابلیت نقلوانتقال و حتی ارزش ملک را مشخص میکند.
با شناخت انواع سند ملک، احتمال گرفتار شدن در مشکلات حقوقی و مالی بسیار کمتر میشود.
تفاوت سند مشاع و سند ششدانگ چیست؟
در سند مشاع، ملک بین چند شریک مشترک است و سهم هر نفر در کل ملک تعریف شده اما بهصورت فیزیکی تفکیک نشده است.
در سند ششدانگ، مالک صاحب تمام عرصه و اعیان ملک است و معمولاً برای خریدار امنتر و شفافتر محسوب میشود.
آیا سند تکبرگ بهتر از سند منگولهدار است؟
هر دو نوع، در صورت ثبت رسمی و قابل استعلام بودن، معتبرند؛ اما سند تکبرگ نسل جدید اسناد است، خواناتر، دقیقتر
و از نظر جلوگیری از جعل و استعلام ثبتی، مزیت بیشتری نسبت به سند منگولهدار دارد.
در خرید ملکی که سند رهنی دارد چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
باید وضعیت وام و میزان بدهی دقیقاً مشخص شود، نحوه و زمان فک رهن در قرارداد نوشته شود و ترجیحاً با هماهنگی بانک و دفترخانه،
تسویه و فک رهن قبل یا همزمان با انتقال نهایی سند انجام شود.
آیا خرید ملک با سند وکالتی امن است؟
معاملات با سند وکالتی حساسترند و در صورت عزل وکالت یا فوت مالک، خریدار ممکن است دچار مشکل شود.
برای خرید ملک با سند وکالتی حتماً باید از وکالتنامه رسمی، اعتبار آن و شرایط حقوقی معامله با کمک مشاور حقوقی
و مشاور املاک معتبر مثل املاک پارسینا مطمئن شوید.
برای خرید و فروش ملک در قشم چه نکات سندی مهمتر است؟
در قشم به دلیل موقعیت خاص و پروژههای متعدد، حتماً باید به نوع سند (ششدانگ، تفکیکی، عرصه و اعیان)، سابقه ثبتی،
مجوز ساخت، کاربری ملک و وضعیت رهن یا بدهیها توجه کنید و قبل از هر معامله، استعلام ثبتی و مشاوره تخصصی انجام دهید.

